Ραδόνιο: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την αόρατη απειλή στο σπίτι

Τι είναι το ραδόνιο;

Το ραδόνιο αποτελεί φυσική πηγή ακτινοβολίας που εκλύεται από το έδαφος, εισέρχεται στα κτίρια από τοίχους, πατώματα και σωληνώσεις. Είναι ένα άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο και αποτελεί την κύρια πηγή έκθεσης του ανθρώπου σε ραδιενέργεια.

Προέρχεται από την διάσπαση του ραδίου. Το ράδιο ανήκει στην οικογένεια της ραδιενεργούς σειράς του Ουρανίου 238 (U-238), βρίσκεται στο έδαφος και στα πετρώματα της γης, καθώς και στα οικοδομικά υλικά προερχόμενα από αυτά. Το ραδόνιο από την άλλη, εισέρχεται στον ατμοσφαιρικό αέρα όταν αυτό εξέλθει από το έδαφος και τα οικοδομικά υλικά.

Τα προβλήματα που προκαλεί είναι γνωστά στο εξωτερικό εδώ και δεκαετίες, ενώ στη χώρα μας άρχισε να απασχολεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

Στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ είναι υποχρεωτική η μέτρηση του ραδονίου πριν εκδοθεί η οικοδομική άδεια.

Κάθε χρόνο πεθαίνουν 50.000 άτομα στον κόσμο εξαιτίας του ραδονίου.

Σύμφωνα με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), κάθε χρόνο στη χώρα μας πραγματοποιούνται εκατοντάδες μετρήσεις ραδονίου σε κατοικίες και εργασιακούς χώρους. Οι συγκεντρώσεις ραδονίου που ανιχνεύονται στην Ελλάδα, είναι συγκρίσιμες με αυτές που παρατηρούνται στις υπόλοιπες χώρες. Η μέση ετήσια δόση ακτινοβολίας που λαμβάνουμε στη χώρα μας από το ραδόνιο, έχει υπολογιστεί σε 1,7 mSv.

Ποιες είναι οι πηγές ραδονίου στα κτίρια;

Το ραδόνιο που εκλύεται από το έδαφος εισέρχεται στα κτίρια μέσα από:

• Μικρορωγμές στα τσιμεντένια δάπεδα
• Κενά ή ρωγμές στους τοίχους
• Κενά στα σημεία ένωσης του τοίχου με το δάπεδο
• Διάκενα στα ξύλινα πατώματα
• Κενά στα σημεία εισόδου σωλήνων αποχέτευσης και ύδρευσης
• Διάκενα στις πόρτες και στα παράθυρα

Από τι επηρεάζεται η συγκέντρωση του ραδονίου εντός των κτιρίων;

Η συγκέντρωση του ραδονίου μέσα στα κτίρια επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Οι κυριότεροι είναι:

• Ο ρυθμός εκροής από το έδαφος
• Το είδος θεμελίωσης της οικοδομής
• Η εκροή ραδονίου από τα οικοδομικά υλικά
• Το ύψος της κατοικίας
• Ο εξαερισμός του σπιτιού
• Η διαφορά πίεσης στο εσωτερικού του κτιρίου και στο εξωτερικό περιβάλλον

Γιατί είναι επικίνδυνο το ραδόνιο και τι επιπτώσεις έχει για την υγεία;

Το ραδόνιο έχει ενταχθεί στα αποδεδειγμένα καρκινογόνα από το Διεθνές Πρακτορείο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC – International Agency for Research on Cancer) από το 1988.

Μπορεί η είσοδος του ραδονίου στον οργανισμό σπάνια να συνδέεται με καρκίνο στους  πνεύμονες λόγω του σχετικά μεγάλου χρόνου ημίσειας ζωής, ωστόσο τα τέσσερα θυγατρικά του ραδονίου (Po-218, Pb-214, Bi-214 και Po-214) έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα σε άτομα που εκτίθενται σε αυτά.

Ουσιαστικά, εισέρχεται μέσω της αναπνευστικής οδού στον οργανισμό και μόνο ένα πολύ μικρό μέρος της ποσότητας του ραδονίου που εισέρχεται στους πνεύμονες προλαβαίνει να διασπαστεί πριν εξέλθει από τον οργανισμό μέσω της εκπνοής.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί μετά το κάπνισμα την σημαντικότερη αιτία πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα ο οποίος είναι ο πιο θανατηφόρος τύπος καρκίνου. Για κάθε 100 Bq/m3 αύξησης στη συγκέντρωση ραδονίου αυξάνεται η πιθανότητα καρκίνου του πνεύμονα κατά 16%.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει στα νέα κτίρια το ραδόνιο να μην υπερβαίνει τα 200 Bq/m3, ενώ από την άλλη το Αμερικανικό Πρακτορείο Περιβαλλοντικής Προστασίας (EPA) προτείνει να μην υπερβαίνει τα 150 Bq/m3.

Επιπλέον, η έκθεση των παιδιών στο ραδόνιο έχει συνδεθεί με την επίπτωση της λευχαιμίας στα παιδιά, ενώ ο κίνδυνος για την υγεία κυμαίνεται στο 0.4%.

Ο κίνδυνος αυξάνεται με βάση τη χρονική διάρκεια έκθεσης και με το επίπεδο συγκέντρωσης του ραδονίου στο οποίο εκτίθενται οι άνθρωποι.

Το ραδόνιο στην Ελλάδα

Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν μελέτες με στόχο την εκτίμηση της συγκέντρωσης του ραδονίου σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές.

Πιο συγκεκριμένα, η συγκέντρωση είναι υψηλότερη τους χειμερινούς μήνες παρά τους καλοκαιρινούς. Επιπρόσθετα, παρουσιάζει διακύμανση σε περιοχές που υπάρχουν σπήλαια και ιαματικά λουτρά.

Οι υψηλότερες τιμές καταγράφηκαν σε χαμηλότερους ορόφους των κτιρίων, με ελλιπή εξαερισμό, σε περιοχές με φυσικά ανεβασμένα επίπεδα ραδονίου. Επιπλέον, τα επίπεδα είναι υψηλά κοντά σε καλώδια υψηλής ή μέσης τάσης, διότι οι υψηλές τιμές ηλεκτρικών πεδίων αυξάνουν σημαντικά τη συγκέντρωση των σωματιδίων ραδονίου. Το επίπεδο ραδονίου είναι χαμηλότερο στους πρώτους ορόφους των πολυκατοικιών όταν το κτίριο διαθέτει υπόγειο.

Οι περιοχές με ανεβασμένες τιμές ραδονίου που έχουν καταγραφεί είναι:

• Νεράιδα Θεσπρωτίας 511 bq/m3
• Μελιβοία Ξάνθης 460 bq/m3
• Κέντρο Καβάλας Καβάλας 350 bq/m3
• Σέλερο Ξάνθης 320 bq/m3
• Πρασινάδα Δράμας 280 bq/m3
• Μύκονος Κυκλάδων 280 bq/m3
• Δεσκάτη Γρεβενών 279 bq/m3
• Πεντάλοφο Κοζάνη 258 bq/m3
• Νικίσιανη Καβάλας 237 bq/m3
• Κέντρο Θεσ/νίκης Θεσσαλονίκης 220 bq/m3
• Δοξάτο Δράμας 211 bq/m3
• Γενισέα Ξάνθης 200 bq/m3

Πως μπορούμε να μετρήσουμε τα επίπεδα ραδονίου σε ένα κτίριο;

Οι περισσότερες μέθοδοι μέτρησης του ραδονίου και των θυγατρικών βασίζονται στην ανίχνευση α-σωματιδίων που εκπέμπονται από τα ραδιονουκλίδια κατά τη διάσπασή τους. Οι μέθοδοι μέτρησης χωρίζονται σε ενεργητικές και παθητικές. Οι ενεργητικές περιλαμβάνουν ηλεκτρική ενέργεια και χρήση αντλιών αέρα κατά την εφαρμογή τους. Οι παθητικές δεν απαιτούν ηλεκτρική ενέργεια την στιγμή που τοποθετείται ο ανιχνευτής στο σημείο εφαρμογής. Οι παθητικές τεχνικές είναι συνήθως απλές, με ανταγωνιστικό κόστος και εύκολη χρήση. Επίσης, είναι κατάλληλες για ερευνητική δουλειά και για μακροχρόνιες μετρήσεις.

Γιατί δε μπορούν να πεισθούν οι άνθρωποι για τον υψηλό κίνδυνο που κρύβει το ραδόνιο;

Τα περισσότερα άτομα θεωρούν ότι το ραδόνιο αποτελεί ένα εξαιρετικά χαμηλό και ανάξιο λόγο κινδύνου για τους εξής λόγους:

• Είναι ένα αόρατο, άοσμο, άχρωμο, άγευστο αέριο
• Είναι φυσικό αέριο
• Δεν υπάρχει άμεση σύνδεση της εισπνοής ραδονίου με θάνατο
• Οι βλάβες εμφανίζονται μετά από πολύ καιρό
• Δεν υπάρχουν προειδοποιητικά μηνύματα για να μας υπενθυμίζουν τακτικά το πρόβλημα, όπως ο βήχας στο κάπνισμα
• Δεν υπάρχει κατάλληλη πληροφόρηση

Ποιοι είναι οι μέθοδοι για τη μείωση συγκέντρωσης ραδονίου στα σπίτια;

Θα πρέπει να ακολουθήσετε ένα πρόγραμμα ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στις εξής μεθόδους:

• Η πιο απλή μέθοδος μείωσης του ραδονίου στο σπίτι είναι η αύξηση του αερισμού του σπιτιού. Αυτό μπορεί να βελτιωθεί με το να διατηρείτε περισσότερα ανοιχτά παράθυρα ή ανεμιστήρες σε λειτουργία
• Η επιλογή μη ραδιενεργών κατασκευαστικών υλικών
• Χτίσιμο των σπιτιών με τέτοιο τρόπο ώστε να εμποδίζεται η είσοδος ραδονίου ή να επιτρέπει την αντιμετώπιση προβλημάτων του ραδονίου στο μέλλον
• Τα σημεία από τα οποία εισέρχεται το αέριο θα πρέπει να εντοπιστούν και να σφραγιστούν
• Η τοποθέτηση μονωτικής μεμβράνης στα υπόγεια των σπιτιών βελτιώνει την κατάσταση
• Η μόνωση των ρωγμών στα κτίρια μπορεί επίσης να μειώσει την είσοδο του αερίου στο σπίτι

Στο Κέντρο Μονώσεων προσφέρουμε καινοτόμα εξειδικευμένα συστήματα για μονώσεις και λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, αλλά και ως προς την υγεία των ατόμων.